|
вафотидан кейин мусулмонларга халифа бўлади деган маънони тушунадими? Бу ҳукм қаердан олинади? Каломнинг мантуқиданми ёки унинг мафҳумиданми? Шунга кўра юқорида ўтган Хум чашмаси олдида айтилган ҳадисда Алини халифа қилиб қолдирилганига ҳам, аҳли байтнинг халифа қилиб қолдирилганига ҳам ҳеч қандай далил йўқ. Демак бу ҳадис билан далил келтириш асоссиз бўлади.
Энди учинчи нассга, яъни валоят (дўст тутиш) ҳақидаги ҳадисларга келсак, бу ҳадисларни шу лафзлар билан Бухорий ва Муслим ривоят қилмаган. Бу ҳадислар уларни Алининг халифа қилиб қолдирилганига ҳужжат қилиб келтираётган кишилар наздида саҳиҳ бўлган тақдирда ҳам улар келтирган нусуслардан халифа қилиб қолдирилганлик ҳукмини олиш мумкин эмас. Чунки улардаги барча лафзлар қуйидагича: «Мендан кейин барча мўминнинг валиййидир», «Мендан кейин сизларнинг валиййингиздир», «Сен мендан кейин ҳамма мўминнинг валиййисан», «Мендан кейин мўминларнинг валийидир», «Чунки у мендан кейин сизларнинг валийингиздир», «Мендан кейин Алини дўст тутсин ва унинг дўстини дўст тутсин», «Бас мендан кейин Алини ва унинг зурриётини дўст тутсин», «Ким уни дўст тутса мени дўст тутибди», «Унинг валояти менинг валоятимдир», «Уни дўст тутганни дўст тут». Бу лафзлар ва бошқа ривоятлардан олинган шуларга ўхшаш лафзлар валий, мавло ва муволот (дўст тутиш) деган лафзлар доирасидан чиқмайди. Шунинг учун ҳам уларни валоят ҳадислари деб номлашган. Уларнинг Хум чашмаси ҳадисидаги: «Аллоҳим, уни дўст тутганни дўст тут, душман тутганни душман тут», деб қилган ривоятлари бу лафзларнинг ҳаммасини шарҳлайди. Улардан мурод аҳли байтга ёрдам бериш, улар билан бирдам бўлишлари, уларга нисбатан дўстлик ва муҳаббат туйғуларини туйишларидир. Валий, волий ва таваллий (дўст тутиш) калимаси Қуръонда келган. Аллоҳ Таоло деди:
وَهُوَ يَتَوَلَّى الصَّالِحِينَ
«У солиҳ бандаларга дўст бўлур» [Аъроф: 196]
99-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247